مدارا با پیچیدگی

مقدمه به مثابه خدمت

(صالح برادران امينی)

پيچيدگی چيست و از کجا زاييده مي‌شود؟ از ذهن ما؟ از دل واقعيت‌ها؟ اگر مأموريت ما به عنوان يک طراح، تعريف و تلاش در جهت حل مسائل پيچيده است، چگونه بايد با اين پيچيدگي مواجه شويم؟ دونالد نورمن در اين کتاب به طراحان و علاقمندان به کنش طراحانه کمک مي‌کند تا مفهوم پيچيدگي را بهتر درک کنند و بتوانند با نگرش و کنش طراحانه، در دل پيچيدگي، راهکارهاي بهتري بسازند که به اندازه‌ي لازم پيچيده و به اندازه‌ي کافي ساده باشند.

آيا، در نظر شما، رانندگي کردن پيچيده است؟ اگر در حال يادگيري رانندگي باشيد احتمالاً پاسختان مثبت است. سيستم فني با کلاچ، ترمز و گاز، رفتار راننده‌هاي ديگر، شرايط جوي و شرايط جاده، همگي پيچيده هستند. حال اگر پنج سال رانندگي کرده باشيد، احتمالاً پاسختان به همين سؤال منفي است. خيلي وقتها که داريد با کناردستي‌تان در مورد سفر ماه آينده گپ مي‌زنيد يا تصميم مي‌گيريد که شام را کجا بخوريد و با گوشيتان مسير بهينه را پيدا مي‌کنيد، اصلاً متوجه تمام پيچيدگي‌هاي ماه اول رانندگي‌تان نيستيد. آيا پيچيدگي رانندگي به مرور کم شده؟ آيا شما پيچيدگي رانندگي را با کسب مهارت و به کمک طراحاني که خودرويي با تعدادي نشانگر و حسگر و … براي شما آماده کرده‌اند دور زده‌ايد؟ چطور کاري آنقدر پيچيده، براي شما ساده شده است؟

پاسخ اين سؤالات و سؤالات بيشتري را در اين کتاب خواهيد يافت. دونالد نورمن، به عنوان يک استاد طراحي، ذهن ما را در فصل‌هاي ابتدايي آماده مي‌کند و طراحانه با شفاف کردن مسئله، کمک مي‌کند تا در فصل‌هاي بعدي ساده‌تر سراغ راهکارها برويم و آنها را بهتر درک کنيم.

فصل‌هاي ابتدايي کتاب، بيشتر به چيستي و چرايي وجود پيچيدگي مي‌پردازند. نورمن در اين فصل‌ها هيچگاه از ارائه‌ي مثال‌هاي طراحانه براي انتقال منظورش کوتاهي نمي‌کند و همين امر فهم پيچيدگي را آسان‌تر مي‌نمايد. مباحث نورمن هر چه جلوتر مي‌رود بيشتر اوج مي‌گيرد و در فصل «سامانه‌ها و خدمات» با شرح مثال‌ها، ابزارها و تجربه‌هايش نگرش خود را در مورد طراحي سامانه‌ها و خدمات ارائه مي‌کند که بسيار جذاب و آموزنده است. طراحان UX و خدمات و حتي ديگر کساني که از کنش طراحانه استفاده مي‌کنند، نيازمند فهم و استفاده از اين بينش براي يافتن مسائل و قدم برداشتن به سمت حل آنها هستند. دونالد نورمن، اين بينش را در قالب بيان تجربيات شخصي‌اش انتقال مي‌دهد.

در فصل‌هاي بعد، نورمن به صورت جزئي‌تر روي طراحي انتظار، بينشش را ملموس‌تر در قالب راهکارهايي بيان کرده و سپس مفاهيم کلي‌تري که روي اين مسئله تأثير دارند را روشن مي‌کند. هنر نورمن، استفاده از همين مثال‌ها در کنار انتقال مفاهيم است. در فصل‌هاي پاياني، نورمن ما را به زندگي واقعي برمي‌گرداند، جايي که بايد کارمان را دوباره بعد از خواندن کتاب شروع کنيم. جايي که فرود مي‌آييم، ابتداي مسير ماست، براي طراحي بهتر و مواجهه‌ي بهتر با پيچيدگي. پيچيدگي‌اي که اين بار بهتر مي‌شناسيمش.

در دل اين کتاب بارها مي‌توان سفر کرد و بخصوص از نکاتي که در پايان کتاب از هر فصل اضافه شده، براي مطالعه و فهم دقيق‌تر استفاده نمود. از شما دعوت مي‌کنم تا با ترجمه‌ي روان دوستان فرزانه و دغدغه‌مندم، آقاي مهدي مقيمي و خانم ندا صالحي اين سفر را آغاز کنيد و بارها براي سؤالاتتان به بخش‌هاي مورد نياز برگرديد. اين سفر براي طراحان و علاقمندان به طراحي، مسلماً سفري لذت‌بخش و پر از نکات آموزنده خواهد بود.