معماری منبع باز

یادداشت نویسنده

اين كتاب حاصل پروژه‌ي درحال‌انجامي است كه به درخواست مجله‌ي دموس (Domus) شروع شد. سرمقاله‌اي به قلم كارلو راتي (Carlo Ratti) براي چاپ در شماره‌ي 948 دموس در بهار 2011؛ شماره‌اي مختص به «طراحي منبع‌باز». وقتي از او خواسته شد تا درباره‌ي اين موضوع بنويسد، راتي پيشنهاد عجيبي داد؛ در تبعيت از مضامين منبع‌باز، نويسندگي مي‌تواند به‌صورت جمعي صورت بگيرد. در عرض چند ساعت، صفحه‌اي در ويكي‌پديا باز شد و از شبكه‌اي از همكاران دعوت اوليه به‌عمل آمد.

شالوده‌ي انگاره‌اي به نام «معماري منبع‌باز» پيش روي اين گروه بود و در هر مرحله بسط مي‌يافت. اين متن آنلاين، واكنش‌هاي بسيار متفاوتي برانگيخت و موضوع بحثي رو به تكامل قرار گرفت. مقاله‌اي كه در پايان در دموس چاپ شد، برداشتي از متن ويكي‌پديا در تاريخ 11 مي 2011 بود. اين صفحه‌ي ويكي‌پديا مثل يك بوم نقاشي همچنان به روي همه باز است؛ بيانيه‌اي از قرن 21 كه طي تكاملي دائم متحول شده بود.

اين انگاره (idea) به رشد خود ادامه داد و ما را به نگارش يك كتاب كامل رساند. معماري منبع‌باز مانند مقاله‌ي دموس، با انگيزه‌ي اوليه منبع‌باز بودن (open sourcing) آغاز شد كه همان روش‌شناسي آغازين بود. از بحث‌هايي پرانرژي، چارچوب اوليه‌اي حاصل شد و پس از افزودن آن‌ها به صفحه [ويكي]، متن توسط گروهي از نويسندگان فرعي، از دنياهاي هنر، معماري، ادبيات و نظريه، گسترش داده شد، صيقل يافت و تكميل شد (اطلاعات بيشتري درباره‌ي اين فرايند و توصيف نهايي در مورد خروجي آن، در فصل 7 خواهد آمد).

متن نهايي، ساختار بيانيِ ناآشنايي دارد. منطق كتاب مانند يك قايق بادباني كه براي پيش رفتن در خلاف جهت باد، جهت بادبان را تغيير مي‌دهد، پرشور و در جهت‌هاي مختلف به پيش مي‌رود. راوي پيش از آنكه تغيير جهت دهد، به‌اندازه‌ي كافي در يك جهت پيش مي‌رود، اما همواره نگاهي باز و روبه‌جلو دارد. جهت اصلي، همان باور مشترك به انگاره‌ي منبع‌باز بودن، بين گروه نويسندگان است. ولي ساختار جمع‌آوري‌شده‌ي فصل‌ها، به عنوان استدلال‌هايي مستقل، مشوق ازخودبيگانگي و انتقاد دروني متن است، كه برهم‌نهي سازنده‌ي انگاره‌ها را ميان نويسندگان و ويراستاران فرعي ممكن مي‌سازد. وراي برهم‌كنش‌هاي دروني، اميدواريم كه اين ساختار، واكنش انتقادي خواننده را نيز در پي داشته باشد. در حالي ‌كه راوي معماري باز، روايت را از تك‌صدايي به‌سوي همنوايي حركت مي‌كند، خواننده را نيز به بازخواني هميشگي جهت‌گيري بياني خود، فرامي‌خواند.